| Aspect | Planning Commission | NITI Aayog |
| Approach | Followed a top-down centralized approach where policies were imposed by the Centre. | Follows a bottom-up participative approach where States and UTs are active partners. |
प्र.५ योजना आयोग व निती आयोग यांची प्रत्येकी एका मुद्द्यावर तुलना करा. (विश्लेषण स्तर)
| मुद्दा | योजना आयोग | निती आयोग |
| दृष्टिकोन | केंद्रीकृत वरून खाली (Top-Down) पद्धत वापरत होता, ज्यात धोरणे केंद्र सरकारकडून लादली जात. | खालीवरून वर (Bottom-Up) पद्धतीने कार्य करतो, ज्यात राज्ये व केंद्रशासित प्रदेश सक्रिय भागीदार असतात. |
Q.6 What is meant by cooperative federalism in NITI Aayog? (Understand)
Meaning:
Cooperative federalism in NITI Aayog refers to a system where the Central Government and State Governments work together as partners in the planning and development process.
It emphasizes coordination, consultation, and consensus rather than imposing policies from the Centre.
Key Points:
- Promotes joint decision-making between Centre and States.
- Encourages States to actively participate in policy formulation.
- Provides a platform like the Governing Council of NITI Aayog for dialogue.
- Aims at inclusive and balanced national development.
प्र.६ निती आयोगातील सहकारी संघराज्यवाद म्हणजे काय? (समज स्तर)
अर्थ :
निती आयोगातील सहकारी संघराज्यवाद म्हणजे केंद्र व राज्य सरकारे भागीदारीने विकास प्रक्रियेत एकत्र काम करणे होय.
यामध्ये समन्वय, सल्लामसलत व सहमती यांना प्राधान्य दिले जाते, केंद्राकडून धोरणे लादली जात नाहीत.
मुख्य मुद्दे :
- केंद्र व राज्य यांच्यात संयुक्त निर्णयप्रक्रिया घडवून आणतो.
- धोरण ठरविण्यात राज्यांचा सक्रिय सहभाग असतो.
- निती आयोगाची शासकीय परिषद (Governing Council) हे संवादाचे व्यासपीठ देते.
- सर्वसमावेशक व संतुलित राष्ट्रीय विकास साधण्याचा प्रयत्न करतो.