चलन बाजार हे एक बाजार आहे जिथे लोक जगभरातील विविध चलनांमध्ये व्यापार करतात. चलन बाजार हे जगातील सर्वात मोठे आणि सर्वात द्रव बाजार आहे, दररोज $6 ट्रिलियनपेक्षा जास्त व्यापार होतो.
चलन बाजाराचा वापर विविध उद्देशांसाठी केला जातो, ज्यात:
- आंतरराष्ट्रीय व्यापार आणि गुंतवणूक: चलन बाजार व्यवसायांना एका देशातून दुसऱ्या देशात माल आणि सेवा खरेदी आणि विक्री करण्यास अनुमती देते. हे गुंतवणूकदारांना देखील जगभरातील स्टॉक, बॉण्ड आणि इतर मालमत्तांमध्ये गुंतवणूक करण्यास अनुमती देते.
- हेजिंग: चलन बाजाराचा वापर मुद्रा जोखमीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, एक कंपनी ज्याला परदेशात माल निर्यात करायचा आहे ती त्याच्या चलनाचे मूल्य बदलामुळे होणाऱ्या जोखमीपासून संरक्षण करण्यासाठी चलन बाजाराचा वापर करू शकते.
- सट्टा: काही लोक चलन बाजाराचा वापर सट्टा करण्यासाठी करतात. सट्टा म्हणजे चलनांच्या किमतीतील बदलांचा अंदाज लावणे आणि त्याच्यावर पैसे लावणे.
चलन बाजाराचे अनेक घटक विनिमय दर ठरवतात, ज्यात:
- मागणी आणि पुरवठा: चलनाची किंमत त्याच्या मागणी आणि पुरवठ्यावर अवलंबून असते. जर एखाद्या चलनाची मागणी वाढली तर त्याची किंमत वाढेल आणि जर त्याची पुरवठा वाढली तर त्याची किंमत कमी होईल.
- आर्थिक परिस्थिती: एखाद्या देशाची आर्थिक परिस्थिती त्याच्या चलनावर परिणाम करू शकते. जर एखाद्या देशाचे आर्थिक आरोग्य चांगले असेल तर त्याची चलनाची किंमत मजबूत होईल आणि जर त्याचे आर्थिक आरोग्य खराब असेल तर त्याची चलनाची किंमत कमकुवत होईल.
- धोरणात्मक कारक: सरकारे आणि केंद्रीय बँका त्यांच्या चलनांची किंमत नियंत्रित करण्यासाठी धोरणात्मक साधने वापरू शकतात. उदाहरणार्थ, एखादी सरकार तिच्या चलनाची किंमत स्थिर ठेवण्यासाठी त्याच्या विनिमय दर धोरणाचा वापर करू शकते.
चलन बाजार हे जगातील अर्थव्यवस्थांसाठी एक महत्त्वाचे साधन आहे. ते आंतरराष्ट्रीय व्यापार आणि गुंतवणूक सुलभ करते आणि मुद्रा जोखमीपासून संरक्षण करते.